Maak geldzorgen bespreekbaar

Hoewel financiële problemen allesbehalve zeldzaam zijn en door de coronacrisis iets minder taboe lijken geworden, vinden veel mensen het nog steeds moeilijk om om hulp te vragen. Iris van der Wal van Rabobank haakte aan bij Moedige Dialoog om geldstress bespreekbaar te maken. ‘Als je elke maand de eindjes aan elkaar moet knopen, moet je aan de bel trekken.’  

Het lijkt allemaal zo mooi: je bent begin 20, studeert en de wereld ligt voor je open. Je hebt een studentenkrediet om een beetje rond te komen. Maar ja, naast de rente die je daarvoor verschuldigd bent, moet je ook nog je huur, telefoon en andere rekeningen betalen. Eén keer een boete of een grotere uitgave en het gaat mis.

Het overkwam de studente die met behulp van Iris van der Wal haar geldzaken weer op orde kreeg. ‘Zij ging met haar StudentenKrediet steeds over haar limiet’, vertelt Van der Wal, die sinds 2005 bij Rabobank werkt als particulier adviseur. In 2018 stapte ze daarnaast in bij Moedige Dialoog Apeldoorn, een samenwerkingsverband van bedrijven, maatschappelijke organisaties en gemeenten om de financiële zelfredzaamheid te vergroten. 

‘Toen ze een brief van ons kreeg met het verzoek haar betalingsachterstand zo snel mogelijk aan te zuiveren, meldde ze zich – gelukkig – bij ons: het lukte haar niet. We zijn met haar en haar vader om tafel gaan zitten en hebben alle openstaande facturen op een hoop gelegd. We plaatsten een blokkade op haar automatische incasso’s, zetten een limiet op het bedrag dat ze kon pinnen en gaven haar vader een volmacht om een oogje in het zeil te houden. Het overkomt veel jongeren. Het financiële bewustzijn is er nog lang niet altijd.’

“Geldproblemen zijn helaas nog steeds taboe” 

Maar het zijn natuurlijk niet alleen jongeren. Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 20 procent van de Nederlanders geldproblemen heeft en financiële stress ervaart. Volgens de laatste cijfers leeft 6,2 procent van de bevolking onder de armoedegrens, dat zijn meer dan 1 miljoen mensen. ‘In Apeldoorn is dat percentage nagenoeg hetzelfde’, zegt Van der Wal. ‘Geldproblemen zijn helaas nog steeds taboe, ook al heb ik het idee dat mensen door de coronacrisis iets sneller durven toe te geven dat het financieel niet goed gaat. Het lijkt door de pandemie meer geaccepteerd dat mensen minder inkomen hebben. Wanneer je om hulp zou moeten vragen? Als je elke maand de eindjes aan elkaar moet knopen en nooit uitkomt, en geen of weinig spaargeld hebt.’ 

Zo sneu 

Natuurlijk ziet ook Van der Wal dat door corona de situatie in sommige gevallen verergerd is. ‘Als je in de huidige situatie geen buffer hebt, kun je snel in de narigheid belanden.’ 

Het geeft veel voldoening om iemand uit die narigheid te kunnen halen, aldus Van der Wal. Zo herinnert ze zich een klant die alleen maar verdrietige pech had, maar met wat hulp uit de financiële problemen kwam. ‘Deze meneer was de 65 gepasseerd en had zijn ernstig zieke vrouw verloren. Hij had geen goede uitvaartverzekering en wilde snel zijn autobedrijf verkopen om de schulden die waren ontstaan door de uitvaart en de torenhoge niet-vergoede medicijnen voor zijn vrouw te kunnen afbetalen. Hij verkocht zijn bedrijf echter voor veel te weinig geld en kwam maar niet uit de sores.

“Hij heeft inmiddels bijna zijn hele schuld afgelost” 

De man leefde van zijn AOW en wilde zijn huis, met alle herinneringen aan zijn vrouw, niet verkopen. Ik ben samen met hem gaan kijken wat hij allemaal kon wegstrepen aan kosten, maar dat was niet veel. Ik vond dat zo sneu. We zetten een betalingsregeling in. Toen zagen we dat de renteopslag op zijn hypotheek naar beneden kon. Toen we die met terugwerkende kracht konden corrigeren, werden zijn maandlasten veel lager en konden we daarmee al een gedeelte van zijn betalingsregeling aflossen. Hij was helemaal geëmotioneerd. Hij heeft inmiddels bijna zijn hele schuld afgelost en heeft een koeriersbaantje om wat ruimer te kunnen leven.’ 

Een andere blije klant is de marktkoopman die met zijn groente en fruit niet genoeg inkomsten kon genereren en daardoor privé ook problemen kreeg. ‘Ik heb met hem meegekeken en bijvoorbeeld zijn creditcard beëindigd. Hij heeft alles weer op de rit en komt me nog regelmatig een kistje met fruit en groenten brengen, zo dankbaar is hij.’ 

Veel schaamte 

Die creditcards en de mogelijkheid tot achteraf betalen zorgen in de praktijk vaak voor problemen. ‘Mensen denken op de korte termijn, maar je verschuift het probleem alleen maar’, zegt Van der Wal. ‘Ze gaan geld lenen, waardoor ze het ene gat met het andere gaan dichten. Op een gegeven moment zijn ze het overzicht volledig kwijt en maken post niet meer open. Het kan zomaar vier tot vijf jaar duren voordat iemand om hulp vraagt, er is nog veel schaamte.’ 

Maar welke stappen kun je nu praktisch zetten om uit de schulden te komen? ‘Allereerst: maak het bespreekbaar!’, adviseert Van der Wal. ‘Praten is een eerste stap naar een financieel gezonder leven. En het klinkt heel simpel, maar de basis is het in kaart brengen van je inkomsten en uitgaven. Mensen schrikken zich soms kapot als ze dat zwart op wit zien staan.’ 

In steeds meer regio’s is Moedige Dialoog actief, ook in Midden Oost Nederland – er zijn al netwerken in Salland, Epe en Lelystad, en in Zwolle zijn gesprekken gaande. In die netwerken spelen ook lokale medewerkers van Rabobank een rol. Van der Wal houdt zich sinds kort ook bezig met de landelijke Moedige Dialoog. In die hoedanigheid kan ze hopelijk nog meer mensen helpen. Ze wil niets liever, want ze kan zich als geen ander inleven. ‘Mijn vader is altijd ondernemer geweest en door omstandigheden is zijn bedrijf ooit failliet gegaan. Daar heb ik echt wel een tikje van gehad. Het zijn niet alleen de geldzorgen, ook de sociale impact is enorm. Dat neem ik graag bij anderen weg.’ 

Rabobank vindt financiële zelfredzaamheid belangrijk en stimuleert daarom, onder andere met Moedige Dialoog, het praten over geldproblemen.